Bệnh cường giáp là một trong những bệnh lý nội tiết phổ biến liên quan đến tuyến giáp. Đây là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá mức hormone, dẫn đến sự mất cân bằng trong cơ thể. Mặc dù bệnh có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng việc hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu, phương pháp chẩn đoán và điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng này một cách hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các khía cạnh liên quan đến bệnh lý này, từ định nghĩa, nguyên nhân, dấu hiệu cho đến các phương pháp điều trị phổ biến hiện nay.
Định nghĩa về bệnh cường giáp
Cường giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất và tiết ra quá nhiều hormone giáp (T3 và T4) vào máu. Hormone này có vai trò quan trọng trong việc điều hòa các chức năng của cơ thể như trao đổi chất, nhiệt độ cơ thể và năng lượng. Khi cơ thể bị dư thừa hormone giáp, các chức năng trên bị rối loạn, gây ra các triệu chứng như sụt cân, rối loạn nhịp tim, và nhiều vấn đề khác.
Nguyên nhân gây bệnh
Cường giáp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân chính bao gồm:
Bệnh Basedow
Bệnh Basedow là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này. Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công tuyến giáp, làm cho tuyến này sản xuất quá mức hormone giáp. Bệnh này thường gặp ở phụ nữ và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
U tuyến giáp
U tuyến giáp là sự phát triển bất thường của các tế bào trong tuyến giáp, có thể là u lành tính hoặc ác tính. Khi u phát triển và tiết hormone quá mức, nó sẽ dẫn đến tình trạng cường giáp. Một số u tuyến giáp có thể yêu cầu phẫu thuật để loại bỏ.
Viêm tuyến giáp
Viêm tuyến giáp có thể gây ra tình trạng tuyến giáp bị tổn thương và làm tăng sản xuất hormone. Viêm tuyến giáp có thể do nhiễm trùng, các bệnh lý tự miễn hoặc do sự kích thích từ môi trường.
Tiêu thụ i-ốt quá mức
I-ốt là một yếu tố cần thiết để tuyến giáp sản xuất hormone giáp. Tuy nhiên, khi cơ thể tiêu thụ quá nhiều i-ốt từ thực phẩm bổ sung hoặc nguồn nước, điều này có thể dẫn đến sự tăng sản xuất hormone giáp, gây ra tình trạng cường giáp.
Do rối loạn di truyền
Một số trường hợp cường giáp có thể do yếu tố di truyền. Nếu gia đình có người mắc bệnh này, nguy cơ mắc bệnh của các thế hệ sau có thể cao hơn.
Do các yếu tố khách quan khác
Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới. Đây là một trong những yếu tố khách quan mà nhiều nghiên cứu đã chỉ ra.
Bệnh thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là trong độ tuổi từ 20 đến 50. Tuy nhiên, người già cũng có thể mắc bệnh này, mặc dù ít phổ biến hơn.
Căng thẳng và stress có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, vì chúng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và chức năng của tuyến giáp.
Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với bệnh, đặc biệt là bệnh Basedow. Các chất độc trong thuốc lá có thể làm gia tăng viêm và rối loạn chức năng của tuyến giáp.
Việc lạm dụng các loại thuốc, đặc biệt là thuốc kích thích hoặc các loại thuốc không theo chỉ định của bác sĩ, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Các dấu hiệu của bệnh
Nhận diện sớm các dấu hiệu của bệnh giúp điều trị kịp thời và hiệu quả. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến:
Rối loạn nhịp tim
Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là rối loạn nhịp tim. Người bệnh có thể cảm thấy tim đập nhanh, hồi hộp hoặc lo âu.
Sụt cân không rõ nguyên nhân
Mặc dù bệnh nhân ăn uống bình thường, nhưng vì tốc độ trao đổi chất tăng cao, họ có thể sụt cân một cách nhanh chóng mà không rõ lý do.
Cơ bắp yếu sức và dễ mệt mỏi
Tình trạng cơ bắp yếu và mệt mỏi khiến người bệnh cảm thấy khó khăn khi thực hiện các công việc thường ngày.
Khó ngủ
Khi mức độ hormone giáp quá cao, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ngủ, hay bị thức giấc giữa đêm hoặc cảm thấy khó ngủ.
Tăng huyết áp
Có thể làm tăng huyết áp, gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.
Sợ nóng và dễ ra mồ hôi
Một triệu chứng khác là cảm giác sợ nóng và ra mồ hôi quá mức dù không hoạt động nhiều.
Run tay
Run tay là triệu chứng đặc trưng, đặc biệt là khi bệnh nhân thực hiện các động tác nhỏ, như viết hoặc cầm nắm vật nhỏ.
Thay đổi tâm lý thất thường
Những người mắc bệnh này có thể trải qua thay đổi tâm lý bất thường, dễ cáu gắt hoặc trầm cảm.
Rối loạn kinh nguyệt (nữ giới)
Phụ nữ thường gặp phải rối loạn kinh nguyệt, bao gồm chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.
Cổ phình to
Cổ phình to, hay còn gọi là bướu cổ, là một dấu hiệu rõ rệt của bệnh, đặc biệt là khi tuyến giáp bị phì đại.
Khó thở
Khi tuyến giáp bị phì đại, nó có thể chèn ép các cơ quan lân cận, gây ra cảm giác khó thở, đặc biệt khi người bệnh hoạt động thể chất.
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Để chẩn đoán, bác sĩ có thể áp dụng một số phương pháp sau:
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thể chất và hỏi về các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải.
Siêu âm hoặc xạ hình tuyến giáp
Siêu âm hoặc xạ hình tuyến giáp giúp xác định kích thước và cấu trúc của tuyến giáp, từ đó giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây bệnh.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu sẽ kiểm tra mức độ hormone T3, T4 và TSH trong máu, giúp đánh giá chức năng tuyến giáp.
Sinh thiết tuyến giáp
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết tuyến giáp để kiểm tra tế bào tuyến giáp và xác định xem có u hoặc tổn thương nào không.
Các phương pháp điều trị bệnh
Sử dụng thuốc điều trị
Thuốc điều trị giúp kiểm soát mức độ hormone giáp trong cơ thể, giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
Điều trị bằng iod phóng xạ
I-ốt phóng xạ là phương pháp điều trị hiệu quả. Phương pháp này giúp phá hủy các tế bào tuyến giáp sản xuất hormone quá mức.
Can thiệp bằng phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân có u tuyến giáp hoặc khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.
Phương pháp đốt sóng cao tần
Đốt sóng cao tần là một phương pháp giúp làm giảm kích thước tuyến giáp, từ đó giảm các triệu chứng.
Những điều bệnh nhân mắc cường giáp cần chú ý
Tuân thủ chế độ điều trị của bác sĩ
Bệnh nhân cần tuân thủ đúng chế độ điều trị mà bác sĩ chỉ định để kiểm soát bệnh một cách hiệu quả.
Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý
Một chế độ ăn uống cân đối và hợp lý giúp hỗ trợ điều trị bệnh này, đặc biệt là việc bổ sung đủ i-ốt và các dưỡng chất cần thiết cho tuyến giáp.
Chăm sóc sức khỏe tâm lý
Căng thẳng và stress có thể làm tăng các triệu chứng của bệnh. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe tâm lý, thư giãn và nghỉ ngơi là rất quan trọng đối với bệnh nhân.
Cường giáp là một bệnh lý có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc nhận diện các dấu hiệu, nguyên nhân và tuân thủ chế độ điều trị đúng đắn sẽ giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.
